Vervroegde onteigening ViA15, onaanvaardbaar lange procedure?

Zaak was naar parkeerrol verwezen wegens lopende beroepszaken tegen Tracébesluit bij Afdeling Bestuursrechtspraak.

Bij uitspraak van 20 januari 2021 (ECLI:NL:RVS:2021:105) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak geoordeeld dat de Tracébesluiten 2017 en 2019 gebrekkig zijn, onder meer omdat niet goed is onderbouwd dat uit de berekeningen van de stikstofdepositie volledig, precies en definitief kan worden geconcludeerd dat er geen nadelige gevolgen zijn voor omliggende natuurgebieden. De minister is opgedragen de gebreken te herstellen.

Op 7 september 2021 is door de minister een nieuw Tracébesluit (hierna: Tracébesluit 2021) vastgesteld, waarbij de gevolgen van de stikstofuitstoot op de natuur opnieuw zijn beoordeeld. De uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak wordt eind eerste kwartaal 2023 verwacht.

Ofschoon de Afdeling bestuursrechtspraak nog geen (eind)uitspraak heeft gedaan in de beroepsprocedures, verzoekt [gedaagde partij] de rechtbank thans vonnis te wijzen en daarbij de Staat niet-ontvankelijk te verklaren in zijn vordering tot het uitspreken van de onteigening, althans deze vordering af te wijzen.

De Staat verzoekt de rechtbank de verwijzing naar de parkeerrol te handhaven.

In een geval als het onderhavige – waarin een Tracébesluit de planologische grondslag voor de (vervroegde) onteigening vormt – is voor de eigendomsovergang niet alleen nodig dat het onteigeningsvonnis binnen twee maanden nadat dit vonnis in kracht van gewijsde is gegaan in de openbare registers is ingeschreven (artikel 54m lid 2 Ow). Vereist is tevens dat sprake is van een onherroepelijk Tracébesluit. Pas wanneer het Tracébesluit onherroepelijk is geworden, kan het onherroepelijke vonnis in de openbare registers worden ingeschreven (artikel 21b lid 1 Tracéwet).

Indien het vonnis vervroegde onteigening niet binnen twee maanden na het in kracht van gewijsde gaan ervan is ingeschreven, kan inschrijving pas plaatsvinden wanneer het vonnis waarbij de schadeloosstelling werd vastgesteld, onherroepelijk is geworden (artikel 54m lid 4 juncto artikel 55 lid 2 en artikel 59 lid 1 Ow).

De eerdere verwijzing naar de parkeerrol heeft plaatsgevonden om een zo snel mogelijke eigendomsovergang te bewerkstelligen nadat sprake zou zijn van een onherroepelijk Tracébesluit. Te voorzien was dat een toewijzing van de gevorderde vervroegde onteigening zou leiden tot een situatie waarin het vonnis – vanwege het ontbreken van een onherroepelijk Tracébesluit – niet binnen de in de wet voorgeschreven termijn van twee maanden na de onherroepelijkheid van het vonnis zou kunnen worden ingeschreven, zodat de onteigening pas zijn beslag zou kunnen krijgen nadat het vonnis zou zijn gewezen waarbij de schadeloosstelling zou worden vastgesteld. Aanhouding en verwijzing van een onteigeningsprocedure naar de parkeerrol behoeft niet in strijd te zijn met het spoedeisende karakter van de onteigeningsprocedure.

De zaak weer naar de parkeerrol worden verwezen.

Rechtbank Gelderland 14-12/22 inzake de Staat (ECLI:NL:RBGEL:2022:7060)

Noot: de (onherroepelijke) planologische grondslag (TB) voor de onteigening is er vooralsnog nog niet.